kpt. ż.ś. Andrzej Podgórski

Dziś mija termin składania uwag do projektu ustawy “Prawo wodne” w ramach konsultacji społecznych, ogłoszonych w Wigilię ubiegłego roku. Niefortunny termin (powtórka z rozrywki z roku 2013-14) wprowadzono celowo aby dać jak najmniej czasu na konsultacje (Święta Bożego Narodzenia, Sylwester, Nowy Rok, Trzech Króli – w tym roku wyjątkowo długi okres parlamentarnej laby) i jak najszybciej “dopchnąć kolanem” bardzo kontrowersyjną ustawę.

W Dzienniku Bałtyckim Kpt. ż. ś. Czesław Błocki, w imieniu armatorów śródlądowych, sprzeciwia się przyjęciu przedstawionego przez resort środowiska projektu nowej ustawy Prawo wodne. Armatorzy uważają, że jest on sprzeczny z interesem państwa polskiego i jego obywateli. Przyjęcie projektu, w formie zaprezentowanej przez rząd, może doprowadzić do zamieszania w przepisach regulujących działalność żeglugową i bezprawia. Bezzasadna jest propozycja zlikwidowania stanowisk dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej, egzekwujących porządek na drogach wodnych i działających niezależnie.

Odnosi się wrażenie, że przedstawiony projekt prawa wodnego to eksperyment nie tylko w skali europejskiej ale też światowej – podporządkowujący gospodarkę wodną kręgom wyłącznie ochraniającym przyrodę, zapominając o innych, którzy żyją z wody. Projekt prawa wodnego oraz dotychczasowe podejście ministra środowiska do żeglugi śródlądowej nie gwarantuje, że śródlądowe drogi wodne będą należycie utrzymywane i rozwijane. Projekt Prawa wodnego powierza decyzje i pieniądze sektorowi ochrony środowiska, natomiast problemy i zmartwienia zamierza przekazać samorządom i przedsiębiorcom. 

Rada Kapitanów zgłosiła swoje uwagi dotyczące projektu ustawy “Prawo wodne” do Ministerstwa Ochrony Środowiska uwypuklając liczne mankamenty projektu, m.in.: 

1. Projekt utrzymuje rozproszenie kompetencji i brak odpowiedzialności za żeglugę śródlądową jednej instytucji.

2. Nie wprowadza pełnej transpozycji Dyrektywy Wodnej do nowego prawa wodnego. Brak jest zapisów, które świadczyłyby, że nowe prawo wodne będzie komplementarne z zaleceniami i polityką UE w dziedzinie rozwoju żeglugi śródlądowej takimi jak:

• Biała księga- Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i niskoemisyjnego systemu transportu Bruksela KOM (2011) 144. Wersja ostateczna Komisja Europejska z 28 marca 2011 r., 
• Komunikat Komisji w sprawie promocji żeglugi śródlądowej „NAIADES” Zintegrowany Europejski Program Działań na Rzecz Żeglugi Śródlądowej z dnia17 stycznia 2006 r., 
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lutego 2014 r. w sprawie NAIADES II – programu działań na rzecz żeglugi śródlądowej NAIADES II, 
• Decyzja nr 1692/96 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie wspólnotowych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, 
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE , 
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1316/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające instrument „Łącząc Europę”, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 680/2007 i (WE) nr 67/2010. 

3. Projekt nie uwzględnia potrzeb transportu rzecznego i zablokuje prowadzenie żeglugi śródlądowej i rozwój dróg wodnych.

Szczegółowe odniesienia do konkretnych zapisów projektu umieściliśmy w pliku do pobrania , który jest kopią pisma wysłanego w ramach konsultacji społecznych do projektu ustawy “Prawo wodne”.

Rada Kapitanów stoi na stanowisku, że dla poprawy funkcjonowania transportu wodnego należy zarządzanie drogami wodnymi przenieść do ministerstwa transportu i uchwalić oddzielną ustawę o drogach wodnych. Doświadczenie ostatnich dziesięcioleci wskazało, że minister środowiska jest złym gospodarzem dróg wodnych i cytowany wielokrotnie na naszych łamach raport NIK to potwierdza. 

Unia oraz większość państw europejskich prowadzi wspólną politykę rzeczno-morską. Propozycja zmian obejmuje połączenie administracji morskiej i rzecznej właściwych ds. transportu tak jak jest to np. w Niemczech o czym pisze w Raporcie NIK. Poza transportem wodnym (morskim i rzecznym) administracje innych środków transportów mają urzędy i dyrekcje centralne np. Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, Prezes Urzędu lotnictwa Cywilnego, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Są one podległe ministrowi transportu. Urzędom centralnym podlega administracja terenowa. Gdy będzie niemożliwa wspólna reforma administracji żeglugi morskiej i śródlądowej – powinna nastąpić wyłącznie reforma transportu rzecznego. W związku z tym Rada Kapitanów zasugerowała kierunki niezbędnych zmian służących zatrzymaniu regresu w transporcie rzecznym

1. Celem jest zrównoważony rozwój infrastruktury morskiej i rzecznej oraz innych dziedzin zależnych od wody takich jak: energetyka, rolnictwo, rybołówstwo, polityka regionalna i turystyka, górnictwo kruszyw, gospodarka wodna, ochrona dziedzictwa kultury, przyrody. 

2. Przy ministrze ds. transportu należy powołać organ naczelny: Generalny Dyrektor Dróg Wodnych i Żeglugi (morskiej i śródlądowej), który kierowałby transportem morskim i śródlądowym, koordynował inne cele gospodarcze na drogach wodnych oraz realizował działania jakościowe i ilościowych wód. 

3. Utworzyć Centralny Fundusz Żeglugi którego zadaniem będzie gromadzenie środków wspomagających budowę nowej i remont istniejącej infrastruktury żeglugowej, wymianę floty, promocję żeglugi. Środki gromadzone w funduszu będą pochodziły z części opłat od innych środków transportu, składek armatorów, opłat za korzystanie z akwenów i infrastruktury do celów transportu wodnego oraz innych opłat za gospodarcze i turystyczne wykorzystywanie akwenów i terenów przyległych do akwenów komunikacyjnych.

4. Na wzór urzędów morskich stworzyć organy terenowe zajmujące się żeglugą w głębi lądu. W praktyce mogłoby to być wzmocnienie kadrowe Urzędów Żeglugi Śródlądowej a nie ich likwidacja.

5. Dla realizacji celów gospodarczych postuluje się uchwalenie ustawy o: drogach wodnych i portach śródlądowych, która pozwoli modernizować drogi wodne i obszary przywodne oraz gospodarczo je wykorzystywać. Ustawa powinna ustalać m.in. szczegóły funkcjonowania Centralnego Funduszu Żeglugi, zakładać możliwość realizowania inwestycji w transporcie wodnym na zasadach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (PPP) lub Partnerstwa Publiczno-Społecznego (PPS). Powinna zakładać możliwość oddawania niektórych dróg wodnych podmiotom gospodarczym lub gminom szczególnie do uprawiania turystyki wodnej. 

6. Sporządzić szczegółowy plan wykonawczy dla realizacji Strategii Rozwoju Transportu 2020 w zakresie transportu wodnego. 

7. W celu dokończenia długotrwałych inwestycji hydrotechnicznych wpływających na uprawianie żeglugi powołać, na wzór budowy np. Stadionu Narodowego odpowiednie spółki celowe prawa handlowego. 

8. Rozpocząć prace nad podpisaniem przez Polskę umowy AGN oraz włączeniem istniejących fragmentów dróg wodnych o których mowa w Konwencji AGN do Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T);

9. Rozpocząć prace nad utworzeniem na rzekach leżących na terenie kilku państw lub na terenie przebiegu przyszłych dróg wodnych międzynarodowego znaczenia według Konwencji AGN międzynarodowych komisji rzecznych państw nadbrzeżnych, których celem będzie planowanie, współfinansowanie oraz zarządzanie wspólnymi drogami wodnymi. 

kpt. ż.ś. Andrzej Podgórski

rzecznik Rady Kapitanówfoto. kpt. ż.ś. Janusz Fąfara